[1v]

|¹ ARS MORIENDI

|² Quamvis, secundum Philosophum tercio Ethicorum, omnium terribilium mors corporis sit terribilissima, morti tamen anime nullatenus est comparanda, |³ teste Augustino qui ait : |⁴ Majus est dampnum in amissione unius anime quam mille corporum. |⁵ Teste eciam Bernardo qui dicit : |⁶ Totus iste mundus ad unius anime precium estimari non potest. |⁷ Mors ergo anime tanto est horribilior atque detestabilior quanto anima corpore est nobilior atque preciosior. |⁸ Cum ergo anima tante preciositatis existat et dyabolus pro morte ipsius eterna hominem in extrema infirmitate maximis temptationibus infester, |⁹ ideo summe necessarium est ut homo anime sue provideat ne morte illa perdatur.

|¹⁰ Ad quod maxime expediens est ut quilibet artem bene moriendi, de qua est presens intencio, frequenter pre oculis habeat atque extremam infirmitatem mente sua revolvat quia, |¹¹ ut ait Gregorius : |¹² Valde se sollicitat in bono opere qui semper cogitat de extremo fine, |¹³ nam, si futurum malum preconideretur, facilius tollerari potest. |¹⁴ Juxta illud futura si pesciantur levius tollerantur, sed rarissime aliquis se ad mortem disponit tempestive eo quod quilibet diucius se victurum existimet nequaquam credens se tam cito moriturum, |¹⁵ quod instinctu dyaboli fieri certum est, namp plures per talem inanem spem se ipsos neglexerunt indispositi morientes. |¹⁶ Et ergo nullatenus infirmo detur spes nimia corporalis sanitatis consequende, |¹⁷ nam, secundum Cancellarium Parisiensem, |¹⁸ Sepe, per talem falsam consolacionem et fictam sanitatis confidenciam, certam incurrit homo dampnacionem.

|¹⁹ Ante omnia ergo inducatur moriturus ad ea que necessario ad salute requiruntur. |²⁰ Primo, ut credat sicut bonus christianus credere debet letus quoque quod in fide Christi et Ecclesie morietur unitate et obediencia. |²¹ [2r] Secundo, ut recognoscat se Deum graviter offendisse et inde doleat. |²² Tercio, ut proponat se veraciter emendare si supervixerit et nunquam amplius peccare. |²³ Quarto, ut indulgeat suis offensoribus propter Deum et remitti petat ab hiis quos ipse offendit. |²⁴ Quinto, ut ablata restituat. |²⁵ Sexto, ut cognoscat pro se mortuum esse Christum et quod aliter salvari non potest nisi per meritum passionis Christi de quo agat Deo gracias inquantum valet. |²⁶ Ad que si bono corde responderit, signum est quod sit de numero salvandorum.

|²⁷ Deinde studiose inducatur ad debitum usum sacramentorum Ecclesie. |²⁸ Primo, ut per veram contricionem integram faciat confessionem, alia eciam Ecclesie sacramenta devote recipiendo. |²⁹ Quisquis vero de premissis ab alio interrogatus et informatus non fuerit se ipsum interroget consideranda si sit dispositus ut prefertur. |³⁰ Qui autem sic dispositus est se totum passioni Christi committat, continue eam retinendo atque meditando, nam per hoc omnes temptaciones dyaboli et in fide maxime superantur. |³¹ Unde notandum quod morituri graviores habent temptationes quam unquam prius habuerunt. |³² Et sunt quinque, ut postea patebit, contra quas angelus suggerit eis quinque bonas inspirationes, |³³ sed, ut omnibus ista materia sit fructuosa et nullus ab ipsius speculacione secludateur sed inde mori salubriter discat, |³⁴ tam litteris tantum litterato deservientibus quam ymaginibus laico et litterato simul deservientibus cunctorum obicitur que duo se mutuo correspondentes habent |³⁵ se tamquam speculum in quo preterita et futura tamquam presencia speculantur. |³⁶ Qui ergo bene mori velit ista cum sequentibus diligenter consideret.

⁴ Note : Augustin, De civitate Dei contra paganos, VIII.
⁶ Note : Bernard de Clairvaux, Meditationies devotissimae, III (De dignitate animae).
¹¹ Variante : O bonis operibus
¹² Note : Grégoire I^er, Moralia in Job.
¹⁵ Variante : O spem inanem
¹⁸ Note : Jean Gerson, Opera omnia, I, 449.
²⁵ Variante : O esse Christum mq.
³⁰ Leçon non conservée : retinuando – Variantes : O dispositus ; Christus mq. ; eam retinuando atque
³¹ Variante : P quam mq.
³³ Leçon non conservée : secludantur – Variantes : O secludantur ; discant ; P ista malicia sit ; speculacione se cindantur sed
³⁴ Variantes : O tam lustris tantum ; P cunctorum oculus obicitur
³⁶ Note : Suit une illustration pleine page au v.