[77 v°]

|¹ Ars bene moriendi.

|² Quamvis, secundum Philosophum, tercio Ethicorum, ultimum terribilum mors est et mors corporis sit terribillissima, morti tamen anime nullatenus est comparanda, |³ teste beato Augustino qui ait : |⁴ Majus est dampnum in amissione unius anime quam mille corporum. |⁵ Teste eciam beato Bernardo qui dicit quot |⁶ Tocius iste mondus ad unius anime 78r] precium estimari non potest. |⁷ Mors ergo anime, tanto terribilior, horribilior atque detestabilior quanto anima est in corpore preciosor atque nobilior.

|⁴¹ De fide primo temptat dyabolus.

|⁴² Ex quo fides est tocius salutis fundamentum et sine fice nulli omnino poteste esse salus, |⁴³ teste Augustino qui ait |⁴⁴ Fides est omnium bonorum fundamentum et humane salutis inicium |⁴⁵ et Bernardo dicente |⁴⁶ Fides est humane salutis inicium. |^{47 Sine hac nemo ad filiorum Dei numerum potest pervenire aut pertinere, sine hac omnis hominis labor est vacuus}.

|¹⁰⁴ Secunda temptacio dyaboli.

|¹⁰⁵ [83v] Secundo dyabolus temptat hominem infirmum per desperacionem, que est contra spem atque confidenciam quam homo debet habere in Deum.

|¹⁰⁶ Cum enim infirmus doloribus cruciatur in corpore, tunc ei dyabolus dolorem doloribus superaddit obiciendo sibi omnia peccata sua presertim non confessa ut enim in desperacionem inducat, dicendo :

|¹⁰⁷ « O miser, vide peccata tua que tanta sunt ut nunquam veniam acquirere possis, ita ut dicere potes sicut Caym : |¹⁰⁸ Major est iniquitas mea quam ut veniam merear. |¹⁰⁹ Ecce quomodo et quotmodis precepta Domini Dei tui transgressus es, nam primo Deum super omnia non dilexisti ut predicitur nec proximul tuum sicut te ipsum.

|¹⁶³ [86v] Tercia temptacio dyaboli.

|¹⁶⁴ Tercio dyabolus temptat hominem per impacienciam, que oritur ex magna infirmitate, dicens :

|¹⁶⁵ « O miser homo, cur tu pateris istum dolorem gravissimum qui est intollerabilis omni creature et tibi penitus inutilis ? |¹⁶⁶ Nec etiam tuis exigentibus demeritis dolor tantus jure deveret causari, |¹⁶⁷ nam scriptum est : |¹⁶⁸ In penus est benignior interpretacio facienda. |¹⁶⁹ Eciam, quod multum gravat, nullus tibi compatitur quod contra racionem fieri nemo dubitat. |¹⁷⁰ Licet enim amici tui ore compaciantur, tamen maxime propter bona relinquenda tuam mortem mente desiderant. |¹⁷¹ Anima quidem corpore exuta, vix per unius diei spacium pro omni substancia relicta corpus tuum hospitari volunt. |¹⁷² Et si habuerunt unum vilem pannum tibi tradent pro sepultura. »

[89v]

|²³¹ Quarta temptacio dyaboli.

|²³² Quarto, dyabolus temptat hominem infirmum per sui ipsius complacenciam que est superbia spiritualis per quam devotis et religiosis atque perfectis magis infestat, |²³³ cum enim hominem ad deviandum a fide aut in desperacionem aut ad inpacienciam non potest inducere, |²³⁴ tunc aggreditur eum per sui ipsius complacenciam, tales in eum jaculans congitaciones :

|²³⁵ « O homo, quam firmus es in fide, quam fortis in spe et quam constanter paciens es in tua infirmitate ! |²³⁶ O quam multa bona opera operatus es ! |²³⁷ Maxime enim gloriari debes quia non es sicut ceteri qui infinita mala perpetrarunt et tamen solo gemictu ad celestia regna pervenerunt. |²³⁸ Igitur regnum celorum tibi jure negari non potest quia legitime certasti. |²³⁹ Accipe ergo coronam tibi paratam et sedem excellentiorem [90r] pre ceteris obtinebis. »

|²⁸⁸ Quinta temptacio dyaboli est

|²⁸⁹ Avaricia, magis seculares et carnales [92r] infestans, que est nimia occupacio temporalium et exteriorum rerum |²⁹⁰ circa uxores, filios et filias et amicos carnales seu etiam corporales divicias atque alia que magis in vita sua dilexerunt, |²⁹¹ per que dyabolus hominem vexat maxime in fine, dicens :

|²⁹² « O miser homo, tu jam relinques omnia bona temporalia que sollicitudinibus et laboribus maximis congregasti |²⁹³ et etiam uxorem, prolem, consanguineos, amicos carissimos et omnia alia desiderabilia |²⁹⁴ quorum te societati ad huc interesse tibi magnum foret solacium ipsisque magni boni occasio. »

[Conclusion]

|³³⁴ Postquam autem infirmus vicerit omnes predictas temptaciones dyaboli, mediante Dei auxilio et consilio seu bona inspiracione angeli, |³³⁵ si agonisans loqui et usum racionis habere potuerit, tunc fundat oraciones, Deum regraciando et humiliter deprecando ut ipsum per ineffabilem misericordiam suam et virtutem passionis sue suscipere dignetur.

|³³⁶ Secundo, humiliter et diligenter invocet gloriosissimam Virginem Mariam, matrem Domini Nostri Jhesuchristi et mediatricem inter Deum et hominem |³³⁷ ut ipsa sua mediatrix esse dignetur apud piissimum et misericordissimum Filium suum, Dominum Nostrum, |³³⁸ ut, sicut ipsa lactavit propriis uberibus, ita ejus amore et propria pietate misereri dignetur sui ipsius peccatoris ad se revertentis et de suis peccatis dolentis, |³³⁹ deinde omnes [95r] angelos et archangelos omnesque ordines angelorum et precipue angelum pro sua custodia deputatum.

Table des noms propres

ABRAHAM, 81, 82, patriarche, père des Hébreux

ADAM, 65, le premier homme

AD HEBREOS voir HEBREOS (AD –)

ALEXANDER, SANCTUS ALEXANDER, 86, Alexandre le Grand, roi de Macédoine

ANDREAS, 316, André, apôtre, frère de Pierre, le premier des Apôtres à connaitre Jésus

ANTOINE, 277, 278, Antoine, anachorète

APOSTOLUS voir PAULUS

AUGUSTINUS, 43, 127, 145, 158, 199, 202, 247, 267, BEATUS AUGUSTINUS, 3, 205, Augustin, évêque d’Hippone, l’un des quatre Pères de l’Église occidentale et l’un des trente-six docteurs de l’Église

AVE MARIA, 343, prière de salutation de Marie par Gabriel

Index des textes cités

Augustin

De civitate Dei contra paganos, VIII : 4
De Fide et Operibus, I, 15, 24 : 44
De verbis Domini et Apostoli, XVII : 80
Enarrationes in Psalmos, XXI, II, 2 : 247, 268-269 ; XXXIII, II, 20 : 200
In Iohannis Evangelium tractatus, 47 : 146
Sermones, I, XXI, 11 : 78 ; CCCLII, III, 8 (De utilitate agendae poenitentiae) : 159

AGONIA, 312, n.f., agonie.

AGONISANS, 73, n. m., mourant.

LETANIA, 313, n. f., litanie.

PENITENCIA, 40, n. f., pénitence.

PREDICARE, 39, v., prêcher.

RELIGIOSUS, 168, n. m., membre du clergé régulier.

SECULARIS, 202, n. m., membre du clergé séculier.